Als wij mensen ergens niet goed in zijn, is het wel wanneer ons geduld op de proef wordt gesteld en we niet weten hoe lang iets duurt. We ervaren allemaal frustratie in ons leven wanneer we iets niet kunnen krijgen wat we graag willen of de dingen niet gaan zoals we zouden willen. Dat zit nou eenmaal biologisch diep in ons verankerd.
Uit onderzoek onder mensen blijkt dat als je weet hoelang je moet wachten, het gedrag heel anders is dan als je totaal niet weet hoelang iets nog duurt. Het zit in onze genen ingebakken. Dus als je de wachttijd of reden van de vertraging weet, dan is er psychologisch voor het mensenbrein geen probleem. Het gaat om de voorspelbaarheid. Maar hoe vaker of groter de onrust, hoe moeilijker we er mee om kunnen gaan.
Prefrontale schors
Simpel gezegd: we willen weten waar we aan toe zijn. Daarom sluiten we met berusting en zonder problemen aan in de vaste ochtend- en avondspits, maar raak je gefrustreerd als je op zondagmiddag in een totaal onverwachte file komt, óf wanneer je trein of vliegtuig bijv. op het laatste moment niet vertrekt. Dat heeft te maken met je prefrontale schors, waarin je doen en laten wordt bijgehouden en de planning en de organisatie gedaan wordt van je acties en het zorgt ervoor dat we constant checken of we op het goede pad zijn. Als iets niet gaat zoals verwacht wordt er gelijk naar alternatieven gekeken. Als het niet controleerbaar en niet voorspelbaar is, maakt het je onzeker en geeft je een gevoel van een gebrek aan controle. Niet voor niets dat bij veel wachtrijen zoals in het gemeentehuis, aan de telefoon, bij fietsverkeerslichten, in pretparken enz enz vaak afgeteld of aangegeven wordt hoelang je nog moet wachten. En natuurlijk speelt de context ook een rol.
Maar hoe zit dat bij onze honden?
Baasjes zijn vaak verrast als ze zich realiseren dat de onderliggende emotie achter het ongewenste gedrag van hun hond frustratie is. Veel honden hebben sneller last van frustratie omdat ze minder keuzevrijheid en autonomie hebben. De drempel voor hoeveel frustratie je hond aankan, verschilt niet alleen per leeftijd en ras , maar ook per hond. Gelukkig kun je zelf als baasje veel doen om de emotionele en gedragsmatige reactie van je hond op de situatie en omstandigheden die de frustratie veroorzaken te veranderen. Al kun jij natuurlijk ook degene zijn die juist de frustratie veroorzaakt.
Getraind en geconditioneerd gedrag
Natuurlijk zijn veel honden getraind en geleerd (geconditioneerd) om te wachten bij bepaalde situaties, zoals bij het klaarmaken van de etensbak, bij het aandoen van de riem en oversteken van de straat bijv. Maar raken zij ook gefrustreerd als ze (onverwacht) moeten wachten. En misschien nog wel de grootste oorzaak is frustratiegedrag veroorzaakt door een barrière. Zoals bij honden die achter een poort of hek uitvallen en vechten waarbij de escalerende emoties worden veroorzaakt door de stress van de barrière.
De riem
En natuurlijk is bij je hond aan de lijn, de riem zelf een van de meest voorkomende barrières die voorkomt dat je hond toegang heeft tot de dingen waar hij of zij mee in aanraking wil komen, denk aan andere honden, mensen, voorwerpen en geuren op de grond enz .
Veel honden die van pup af aan (in het kader van socialiseren) veel andere honden ontmoeten, leren dan vaak, dat elke hond die ze zien, ook mogen en willen benaderen, waarbij er dan tijdens het aangelijnd wandelen vaak frustratie ontstaat, met als gevolg blaffen en uitvallen als ze niet bij die andere honden kunnen komen.
Lees ook eens de relevante blogs hierover (opvoeding en sociaal gedrag bij jonge honden) en (het omslagpunt bij kennismaking tussen honden)
En als de frustratie te hoog oploopt, kan het bij honden die nog niet de vaardigheden bezitten om om te gaan met het niet krijgen wat ze op dat moment willen, kan het zelfs leiden tot frustratie-agressie, wat bijv. omslaat in omgeleide agressie en het dus op een ander, gemakkelijker te bereiken doelwit afreageert, denk aan zoals bijten in de lijn of soms zelfs het baasje of een andere (bevriende) hond.
Aangeleerde reacties en geconditioneerde emotionele respons (GER)
En vaak zie je dat als je hond telkens als hij zo'n trigger tegenkomt, op een bepaalde specifieke manier reageert. Het wordt een aangeleerde reactie (een geconditioneerde emotionele respons) en je hond gebruikt steeds dezelfde neurale paden in de hersenen, het gedrag wordt als het ware "bedraad", het wordt meer verstevigd en verbindingen worden gelegd en geïntensiveerd, telkens als het weer voorkomt. En het wordt een automatische gedragsreactie van uitvallen.
En de frustratie verdwijnt niet vanzelf maar zal zich juist uitbreiden, je hond die gefrustreerd reageert aan de lijn, gaat dit gevoel ook vaak associëren met honden die loslopen en zelfs ook agressief gedrag gaan vertonen bij honden die voorbij je huis en het raam het huis ziet of hoort lopen. Baasjes kunnen het gedrag nog verergeren, zij raken vaak ook gefrustreerd uit onbegrip of onmacht, en reageren (boos) op het ongewenste gedrag van hun hond wat je hond nog meer stress geeft, helpt niet om met de situatie om te gaan en het geeft je hond geen informatie welk gedrag je eigenlijk van hem verwacht.
Hoe kun je frustratie bij je hond herkennen?
Frustratie is eigenlijk stress. Het gedrag is een manier waarop je hond probeert om te gaan met stress die op dat moment te overweldigend is. Veel baasjes omschrijven het frustratie gedrag van hun hond vaak als dat de hond opdringerig aandacht vraagt of afdwingt, dramt, teleurgesteld of boos reageert zoals aanhoudend blaffen, jammeren, piepen, janken, huilen. Maar ook sloopgedrag in huis of bijten in de lijn tijdens het wandelen. Sommige honden reageren hun frustratie af door op of tegen aan te springen, fysiek trekken en/of duwen tegen tegen honden, katten, maar ook mensen. De ontlading vd spanning gebeurt vaak door onrustig en overmatig opgewonden gedrag bijvoorbeeld plots gaan rijden/klemmen op anderen of plots heel druk rondjes rennen of soms zelfs met agressie en intimidatie: door te grommen, dreigen, duwen, happen, aanvallen en bijten.
Om frustratie bij je eigen hond te herkennen kun je het beste kijken naar het moment waarin het gedrag plaatsvindt. Vaak zie je het als je hond andere verwachtingen heeft, niet kan voorspellen wat er gaat gebeuren, geen controle heeft over de situatie, of een speeltje of iets “lekkers" onbereikbaar is wat je hond graag wil hebben. Frustratie is een gevoel, een emotie en is komt vaak voor bij het emotionele systeem van verlangen en spelen, en net als bij ons, is de onvoorspelbaarheid en onwetendheid van belang bij het opbouwen van frustratie.
Sommige honden raken gefrustreerd als ze “hun bal” niet kunnen achtervolgen, geen of te weinig aandacht krijgen op het moment dat je hond het wil, of als hij of zij niet naar een andere hond toe mag, of netjes moet wachten terwijl je met iemand in gesprek bent of een telefoongesprek voert. Verwachtingen
Kortom, de verwachtingen van je hond worden niet nagekomen (vrijheid, lekkers, spelen, bezittingen, aandacht, toegang tot iets enzovoort en daarbij kunnen de onderstaande dingen het gedrag nog eens versterken. Denk aan:
Gebrek aan stimulatie (verveling)
Vermoeidheid
Pijn
Fysieke blokkade/tegenwerking (aanlijnen, wegduwen, blokkeren)
Gebrek aan controle over eigen belevenissen
Grote honger of dorst
Onverwachte of teveel aan stressvolle gebeurtenissen
Gebrek aan- of afwezigheid van sociale interacties
Gebrek aan mentale stimulatie enz enz
Frustratietolerantie.
Wist je dat de hersenen een gedeelte hebben dat is gereserveerd voor frustratie. En net als bij angst en overmatige opwinding kan frustratie snel escaleren tot agressief gedrag als het niet goed wordt beheerd. Dit komt doordat het deel van de hersenen dat geassocieerd wordt met frustratie ook gekoppeld is aan de woedereactie, dus wanneer frustratie wordt getriggerd, wordt de woedereactie geactiveerd.
Frustratie wordt vaker verkeerd gediagnosticeerd dan enig ander gedrag, en wordt ook eerder afgedaan als "hij is gewoon gefrustreerd". De kans is dus groter dat dit verkeerd begrepen gedrag escaleert dan enig ander type gedrag. En wat gezien de connectie met de emotie woede, behoorlijk gevaarlijk kan zijn soms Geen dominantie
En je gefrustreerde hond is dus niet dominant , maar is op dat moment gewoon niet in staat zijn of haar behoeften met jou te communiceren. Het uiten van die frustratie hoeft niet altijd gelijk te gebeuren maar kan ook zelfs pas op een later tijdstip zijn. Ik kan me zomaar voorstellen dat de extreme heftige en expressieve reacties die je vaak op social media ziet en onze maatschappij ook gewoon een (uitgesteld) uitvloeisel is van de eigen frustratie en onmacht in het leven. Maar goed, dat is maar mijn gedachte.
Puppy's
Puppy's worden niet geboren met frustratietolerantie, net zo min als met zelfbeheersing. Je moet het gaan ontwikkelen en oefenen. Alleen, bij veel (nieuwe) hondenbaasjes krijgen de pups juist alles wat ze willen. Ze zijn schattig en aandoenlijk, en je kunt ze bijna niks weigeren, totdat je er na een tijdje last van krijgt en je merkt dat ze naarmate ze ouder worden bepaalde dingen gaan meer en meer gaan afdwingen. En net als verwende kinderen, die weinig opvoeding op dat vlak en/of weinig regels en kaders hebben gehad, hebben ze dus een lage frustratietolerantie. Er zijn vaak vele parallellen met ons mensen te trekken :)
De gefrustreerde tiener
Maar gefrustreerd hondengedrag komt het vaakst voor bij puberende honden. Meestal is dat rond de 9-18 maanden, maar soms begint het al op 6 maanden en zelfs tot 24 maanden. Veel mensen merken dat hun hond aan t puberen is, hij luistert niet meer zo goed, gaat veel meer zijn eigen gang of wil zijn eigen wil doordrijven. En dat is logisch, aangezien ze dan veranderen van puppy naar volwassen hond. Net alleen fysiek, maar vooral ook emotioneel. Hun hormonen slaan op hol, ze worden sterker, testen hun grenzen en worden onafhankelijker. Je hond raakt een beetje van slag, kan zelfs wat angstig en verward zijn. En dat gecombineerd met meer fysieke energie en tegelijkertijd een behoefte aan meer slaap en overgevoelig zijn voor angst, kan dit een hele lastige tijd zijn voor je hond en jou!
Het is ook niet toevallig dat dit helaas de leeftijd is waarop veel honden worden afgestaan!
Tip!!
Dus hou juist in deze periode vast aan voorspelbare routine's en duidelijke regels en kaders en bewaak je grenzen en hou vol.
Impact op ander gedrag
Het is normaal dat je hond zich af en toe gefrustreerd voelt. En een hond die in t algemeen vrij kalm en ontspannen is, kan best omgaan met een incidenteel moment van frustratie. Maar heb je een hond die last heeft van verlatingsangst, driftbuien, algemene ongehoorzaamheid, inconsistent gedrag, stemmingswisselingen en reactief of agressief gedrag, begin dan nu om de (verborgen) frustraties te vinden en weg te nemen, ook al lijkt er geen direct verband te zijn. Vaak is het een wel een gevolg van het ander. Daarbij is het belangrijk dat je vooral je hond ook de kans geeft te communiceren, verbieden en straffen, neemt de frustratie niet weg, want je hond probeert je iets te vertellen of te vragen. Zoek dus een betere manier om zijn behoeften te zien of te horen en denk bijv eens aan het gebruik van praatknoppen, een leuke manier om je hond zelf het initiatief te laten nemen en met jou te praten.
Impulscontrole
Met impulsbeheersing kan je hond de eerste impuls weerstaan. Hier gaat het om leren van het (niet en juiste) moment of dat het nooit juist is. Zoals bij het aannemen van lekkers of weggooien/verstoppen van speeltje. Zelf grijpen is een "no go" en wachten tot je "toestemming krijg" geeft wel de beloning. Dit kun je in tal van situaties trainen, bij het aandoen van de riem, de deur uitgaan, autodeur openen enz enz. En natuurlijk dat het nooit toegestaan is de kat te pakken, poep te eten of over een snelweg te rennen.
Impulsbeheersing heeft ook te maken met training, wachten op toestemming (verbaal of non-verbaal). Een kleine onbedoelde blik kan voor de hond al genoeg betekenis en toestemming zijn om het te pakken.
En natuurlijk kan het trainen op impulsbeheersing bij een verkeerde of te moeilijke aanpak ook juist frustratie geven, dus maak de oefeningen op maat voor je hond en hou rekening met de leeftijd, het ras, het karakter en de vaardigheden die je hond al heeft.
Niet alle honden hebben eenzelfde frustratietolerantie bij de geboorte
De wat rustigere en meer ontspannen rassen hebben van nature een hogere tolerantie dan de werkhonden en de herdershonden e.d.. Ook de omstandigheden bij de fokker en de rol van de (ontspannen) moederhond of andere honden in het gezin hebben een grote invloed, evenals de grootte van het nest en de tijd hoelang de pups in het nest blijven.
Maar natuurlijk speelt daarna ook het gedrag van het baasje mee, verkeerde verwachtingen scheppen, geen of onduidelijke communicatie e.d. kan al snel tot frustratie leiden.
Tips om frustratie bij honden te voorkomen Frustratie is tot op zekere hoogte normaal, we ervaren het allemaal wel eens. Pas als het te vaak voorkomt, of je bent al geïrriteerd, moe of gespannen, wordt het een probleem.
Het doel is uiteindelijk om je hond te leren dat hij of zij meer succes kan hebben met het inzetten van alternatief gewenst gedrag bij veranderlijke situaties.
Allereerst is het belangrijk te weten waarom je hond gefrustreerd raakt, dus wat is de reden van het frustratie gedreven gedrag? Dat doe je o.a. door de ogen van je hond de wereld te bekijken. Verlaag ook letterlijk je standpunt eens en kijk en voel. Wat zie je en wat merk je/wat valt op?
Je kunt de stress vaak al verminderen door de omgeving te veranderen (als dat mogelijk is natuurlijk), om impulsbeheersing te oefenen, copingvaardigheden te ontwikkelen, de aandacht te verleggen en natuurlijk nieuw en ander gedrag aan te leren en dus een andere geconditioneerde emotionele respons te gaan creëren. Wat kun je doen:
Allereerst, veel voorspelbare routine's. Veel honden hebben vaste gewoonten en houden van vaste routine's . Voor veel honden (en mensen) geldt: hoe voorspelbaarder de dag is, hoe relaxter je hond is. Ook jouw eigen routine helpt en geeft duidelijkheid. en als je hond precies weet wat er gaat gebeuren en/of hoe lang hij erop moet wachten, zal hij veel rustiger zijn. Ik merk dat zelf bij mijn eigen honden, Bandhu, Sjakie en Lemmy, wij weten precies wanneer en hoelang ik aan de pc ga werken en gaan dan relaxt slapen en/of wanneer het hun Q-time is.
Maar ook als je veel wisselende diensten hebt, kun je voorspelbaarheid creëren, door gedragsreeksen te maken en volgen en of het dan op willekeurige tijden gebeurd, zodra de reeks begint, weet je hond wat er gaat komen.
Zelfs kleine (gehoorzaamheids)oefeningen moeten voorspelbare resultaten opleveren. Als je de regels van de oefening of het gedrag dat je wil zien te snel of te veel verandert en , kun je hond makkelijker frustreren. Meer weten, lees hier meer over Reward Prediction Errors
Oefen heel veel op zelfbeheersing bij en met je hond, waarbij je vooral focust op kalm, ontspannen en rustig gedrag en dat heel goed beloond en markeert. Dit is ontzettend belangrijk en werkt heel erg goed
Focus vooral op het (gewenste) gedrag dat je wil zien en probeer indien mogelijk het ongewenste gedrag te voorkomen of om te buigen/te negeren.
Consistente regels en grenzen zodat je hond precies weet wat mag en hij van jou kan verwachten in elke situatie. Een rollijn met uitschuifbare lijn is dus onmogelijk voor de consistentie omdat de regels hele tijd veranderen. Want om meer ruimte en vrijheid te krijgen moet je hond aan de lijn trekken, en als hij dat doet, wordt de lijn langer. Maar soms moet je de lijn kort houden, bijv voor de veiligheid met verkeer of met andere mensen en honden, of aan gebrek aan ruimte enz. Hoe frustrerend zal dat voor je hond zijn. Soms wordt de lijn langer als je eraan trekt en soms niet.
Leer je hond dus rustig meewandelen aan een losse lijn en geef zelf de ruimte en vrijheid waar dat kan en je wil en vooral stimuleer en beloon dit gedrag. Lees ook de blog "waarom is je hond zo snel onrustig bij het wandelen"
Geef je hond keuzes
Je hoeft natuurlijk niet je hele dag door je hond te laten bepalen, maar het kan echt helpen. En zeker bij de dingen die voor jou minder belangrijk zijn zoals welke snack hij krijgt of met welk speeltje je speelt! Dus waarom niet je hond laten kiezen wat hij het leukst vindt? Dus laat je hond eens het tempo en de richting van de wandeling bepalen, of welke snack hij wil, of welk spelletje hij wil spelen, zo kun je gefrustreerd gedrag al verminderen.
Goed aanleren Leer je hond eerst de betekenis van een keuze aan: Dus bijv. de deur uit en linksaf, betekent lange snuffelwandeling en rechtsaf gaan we naar het parkje, waar ook vaak andere honden zijn. Na een paar dagen weet hij precies wat welke keuze inhoudt en kan hij bewust kiezen. Zo kun je dat met een heleboel dingen natuurlijk. Denk ook eens aan het gebruik van de praatknoppen voor honden.
Ontspannen wachten
Leer je hond dat kalm en ontspannen gedrag iets oplevert en druk en onrustig gedrag juist niet. Voor veel honden is ontspannen wachten moeilijk. Maar voordeel is dat je deze training overal en altijd kunt doen. Bij het openen van de voordeur, aan het begin van de wandeling, of tijdens de wandeling. Ga eens gewoon op een bankje zitten en ontspan. Lees ook de blogs over onthaasten en geluksmomentjes.
Begroeten en ontmoeten andere honden Leer je pup/jonge hond dat andere honden ontmoeten niet betekent samen rennen, spelen en ravotten (wat bovendien heel erg slecht is voor de jonge spieren, banden en pezen) maar
dat je elkaar alleen mag begroeten als je kalm en rustig bent. Als dat erg moeilijk is, begin dan met stukjes samen te wandelen (zonder fysiek contact). Alleen als beide honden rustig zijn en naast je lopen, uiteraard belonen en markeren van het gedrag en kun je ze voor (korte) oefenperiodes los laten, zorg ervoor dat ze niet gelijk als een dolle gaan rennen, maar probeer je hond te verleiding nog wat stappen rustig met je mee te wandelen en ook tijdens het los zijn, regelmatig terugroepen en belonen natuurlijk.
Babystapjes
Oefen vaak, maar hou t simpel en makkelijk. Ga voor succes. Hoe meer kleine stapjes je kunt trainen hoe beter en makkelijk de grotere uitdagingen zullen gaan. Oefen met speeltjes of voorwerpen die je op de grond legt, in huis of tijdens een wandeling, maar je hond mag ze niet grijpen, leer je hond dat het grijpen van voer uit je hand een no go is, en leer ook kalm gedrag aan op de deurbel en bij bezoek. Let vooral op de moeilijkheid van de oefening, te moeilijk en je hond raakt gefrustreerd en haakt of en te makkelijk en je hond leert niet om met meer frustratie om te gaan. Werk met uitgesteld beloningen en gebruik een clicker of markeerwoordje. Dat help je training enorm omdat je de tijd tussen het markeren en het geven van de traktatie geleidelijk aan kunt vergroten. En belangrijk; maak heel duidelijk dat en wat het je hond oplevert.. Voorspelbaarheid en duidelijkheid neemt een groot deel van de uitdaging van de frustratie weg.
Conclusie
Er zijn veel redenen en oorzaken voor frustratie bij je hond, maar ook veel trainingsmogelijkheden. Beloon driftgedrag of frustratie niet! Als je hond het gevoel krijgt dat het iets oplevert zal hij of zij alleen maar leren langer vol te houden. Probeer te bedenken waar de frustratie vandaan en wat je de volgende keer anders kunt doen.Breng bijvoorbeeld veranderingen aan in jullie routines en geef je hond een keuze wanneer die ontspannen is. Belangrijk: geduld. Frustratietolerantie heeft tijd nodig, vraagt consistentie en heeft een leercurve, bijvoorbeeld leer je hond van jongs af aan, dat je niet 24/7 hem of haar de volledige aandacht kunt geven, en onthou, kleine stapjes: vooruit zijn ook prima en is belangrijker dan de snelheid!
Hulp of begeleiding nodig bij het "frustratie"gedrag van je hond? Ik help je graag om je hond nog beter te leren begrijpen en hiermee frustratie en probleemgedrag te voorkomen of op te lossen. Neem bijv. contact op om een specifiek plan op maat te maken om de frustratie bij jou en je hond te verminderen en samen weer een fijn leven te hebben. Groet Kees van Sundert Erkend en gekwalificeerd gedragstherapeut voor honden en erkend RelaxoPettrainer en onder meer gespecialiseerd in stress bij honden, onzekerheid, angsten zoals vuurwerkangst, verlatingsangst, reactief gedrag binnenshuis, bijv. naar bezoek of buitenshuis naar mensen of andere honden.
Hondengedragstherapeut bij www.dogcases.nl & professioneel hondenfotograaf bij Inspired by Bandhu Hondenfotografie www.jouwhondopdefoto.nl en voor de allerleukste hondencadeautjes https://dogcaseswebshop.com/
Comments