Relax op een mat protocol

Doel en voordelen: je hond leert zich ontspannen en zich tot rust te brengen. Het helpt bij het reduceren van stress en zorgt voor veel minder afdwingen en aandachtvragend gedrag.

1. Relax op een mat wordt een plaatsvervangend gedrag i.p.v. zeuren, afdwingen, blaffen, 
    onrustig zijn enz enz
2. Je hond leert zichzelf tot rust te brengen en te ontspannen.
3. Je hond wordt zelfstandiger en minder afhankelijk van jou en krijgt meer zelfvertrouwen.
4. Het kan je hond leren te ontspannen wanneer hij aan de riem is (associatie met de riem/
    lijn verandert)

Voor de relax-oefening heb je maar 3 a 4 items nodig:

1. Mat/deken/kleed/doek… Het maakt in principe niet uit hoe het eruit ziet, hoe je het noemt of hoe groot het is. Belangrijk is dat het voor je hond een herkenbare voorwerp (en/of plaats) is en waar de oefening op uitgevoerd wordt. Het beste is vaak een matje of deken/kleed te kiezen dat nieuw is voor je hond en dat makkelijk kan meegenomen worden wanneer je de oefening verplaatst naar een andere locatie. Voor het gemak noem ik het nu “Mat”, maar zoals gezegd kan het ook iets anders zijn waar je hond op kan liggen zoals een kleedje, theedoek enz en wat je mee kan nemen.
   
   Werk je thuis graag op de bestaande ligplaats of kussen? Geen probleem, leg de nieuwe mat of het nieuwe kleed erover. LET OP: de mat of het kleed mag niet op de grond of de bestaande ligplaats van je hond blijven liggen na de relax- oefening. De bedoeling is dat als de mat op de grond ligt, de hond erop gaat liggen en blijft liggen, waar dan ook.

2. Lekkers/beloning: de beloning moet je aanpassen aan de hond. Want de be beloning is de motivator en moet dus lekker genoeg zijn voor je om ervoor te willen werken. Als de hond de beloning niet ziet als een beloning, zal zijn/haar aandacht er niet bij blijven. Is de beloning té lekker, dan zal de hond moeite hebben om te blijven liggen, wordt de opwinding te groot omdat hij/zij de hele tijd het lekkers wil en omhoog komt. Zorg er dus voor dat je de beloning kiest die ergens tussen die twee uitersten ligt. Het lekkers mag ook niet te groot zijn. Ten eerste zodat de hond niet te snel verzadigd geraakt en dus opnieuw minder makkelijk zal verder werken. Als je de hond zijn voer gebruikt als beloning bij trainingen (en hij/zij dus verder niets anders krijgt), dan kunnen je beloningen iets groter zijn. De tweede reden waarom het lekkers niet te groot mag zijn, is omdat je hond zijn/haar aandacht enkel daarop zal gefocust zijn en niet op jou.

3. Clicker: indien je hond de clicker kent, is dit een handige tool om je hond te belonen tijdens de relax-oefening, anders kun je een markeerwoordje zoals “Yes” gebruiken of juist een kalmerende woordje zoals “sssshhhh” of “blijfffff” wat je heel zachtjes en rustig uitspreekt.

4. Een korte riem eventueel en een rustige plek zonder afleiding.
    

Aandachtspunten tijdens de relax-oefening:

• Hou je hand met het lekkers stil en achter je (rug) of zet t ergens onopvallend dicht bij je weg, zodat hond de aandacht op jou houdt en niet op het lekkers.

• Zwaai je hand(en) (met het lekkers) niet de hele tijd in de lucht. Dit brengt de hond in de war, wat het tegenovergestelde is van wat je probeert te bereiken.

• Het is belangrijk om zelf kalm te zijn en rustig te bewegen. Je hond zal foutjes maken, maar blijf rustig en kalm en relaxt, raak niet gefrustreerd maar zet door en hou vol. Beloon je hond alleen als hij/zij de taak perfect uitvoert, niet eerder. Lukt dit nog niet, dan kan je de “shaping” methode toepassen. Dat wil zeggen dat je gedrag beloont dat al in de buurt komt van het uiteindelijke resultaat, om vervolgens daarna alleen nog te belonen voor het gedrag dat dichterbij het einddoel komt, en zo verder tot je alleen nog maar de perfect uitgevoerde taak beloont.

• Heel belangrijk om de relax-oefening te laten slagen, is de geschikte beloning en consistentie! Dus hoe je aan de richtlijnen en oefen zolang jij en je hond het leuk vinden. Kortere sessies trainen is ook goed als dat voor jou en je hond beter werkt.

• Pas wanneer je hond de relax-oefening echt goed uit kan voeren op 1 plek, ga je naar een volgende plek/locatie, waar je de oefening vanaf het begin weer opbouwt. Begin in huis (Makkelijke omgeving en situaties) en ga in huis bijvoorbeeld naar elke kamer, voor je in de tuin en daarbuiten gaat trainen.

• Verandering van locatie is een uitdaging en stapje omhoog, maar ook het veranderen van degene die de oefening doet maakt het voor de hond moeilijker. Laat dus alle gezinsleden de relax-oefening uitvoeren.

• Eindig elke relax-oefening altijd positief! Dit is heel belangrijk. Zowel bij deze als elke andere training. Merk je dat je hond het moeilijk heeft? Blijf rustig en bewaar je geduld en wanneer het lukt, stop je de relax-oefening.

• Let op de communicatie en de lichaamstaal van je hond. leer de lichaamstaal en de stress of kalmerende afstandvergrotende signalen van je hond kennen en te zien. Een aantal veelvoorkomende signalen bij ongemak, stress en spanning zijn:

  • Wegdraaien van het hoofd en wegkijken. De hond draait zijn hoofd weg van datgene wat hij wil vermijden.

  • Tongelen (hierbij likt de hond zijn lippen en/of neus af)

  • Ogen sluiten, langzaam knipperen met de ogen

  • Lichamelijk wegdraaien, algehele afwending

  • Gapen

  • Hijgen

  • Oogwit laten zien (vanuit een schuine hoek kijken waarbij je overduidelijk witte randen te zien krijgt rondom de ogen)

  • Afschudden (hierbij schud de hond spanning uit het lijf en probeert de hond te herstellen van een stressvolle situatie)

  • Vocaliseren (piepen, blaffen, janken)

  • Lichamelijke onrust (druk doen, hyperactiviteit)

  • Het plots stijf sluiten van de bek

  • Bevriezen (het hele lichaam verstijfd)

  • Overspronggedrag (plots krabben, 'uit het niets' beginnen met graven, druk beginnen te snuffelen of overdreven druk spelgedrag inzetten, niezen

  • Trillen
     

• Het is de bedoeling is om de fysieke verandering van ontspanning en geluk en alle psychologische onderliggende emoties hiervan te belonen. Het lichaam van de hond mag dus niet stijf zijn en ook mondhoeken en kaken moeten ontspannen zijn. De oren mogen alert zijn, maar de positie ervan ontspannen (verschilt van ras tot ras).
  We willen dus geen angst, onrust, spanning, stress of ontwijking belonen. Dit zal ten koste gaan van je relax-oefening en andere trainingen.

Hoe begin je?
Stap 1: Introduceer de nieuwe mat of het kleedje. Haal je hond even uit de ruimte. Ga ergens zitten (in bank of stoel) en leg de mat voor je neer, zodanig dat je er makkelijk bij kan iets lekkers op te leggen. Leg enkele snoepjes op de mat en laat je hond in de ruimte zodat deze de snoepjes kan vinden op de mat (doe hem eventueel aan korte lijn). Doel is een hele prettige associatie van je hond bij de mat. Doe twee of drie van zulke sessie binnen 8 uur tijdsbestek, je mag klikken bij het vinden/opeten vd snoepjes maar hoeft nog niet. Maar na deze 2 a 3 sessies krijgt de hond geen snoepjes meer als hij niet ontspant/kalmeert of niet op de mat ligt.

Stap 2: Leg de mat op de grond zoals in stap 1 beschreven. Haal of roep je hond, als je hond bij of op de mat is , ga zitten en laat hem de paar snoepjes pakken/zoeken.
    Stap 2 a: Wil je gaan werken met ontspannen aan de lijn, dan kun je daar nu ook gelijk 
    mee beginnen, maar je kunt dit ook ook later toevoegen, als de hond de oefening al
    kent en je dit als nieuw element toevoegt.  Het voordeel van werken aan een korte lijn
    is dat je je hond kunt begrenzen, hij niet weg kan en tegelijkertijd krijgt de lijn ook
    andere lading/betekenis en leert hij ook gelijk ontspannen aan de lijn.
Als je hond de snoepjes aan het opeten is, laat je er elke 2 seconden een nieuw snoepje op de mat bijvallen, voor of tussen zijn voorpoten. Niet uit de hand geven, maar laten vallen zodat de opwinding lager blijft en de hond zijn hoofd laag heeft en niet op jou gefocust is. Hoeft niks te zeggen, maar klikken en markeren mag.

Stap 3: Beloon nu je hond voor (steeds) kalmer gedrag, dan waarmee je begonnen bent. Dus elke vorm waarbij je hond zich iets rustiger/kalmer gedraagt is prima, rustig snuffelen op/rond de mat, geeuwen, blijven staan, afwachten etc. Elke vorm van dit gedrag beloon je weer (elke seconde om om de paar seconden) met brokje laten vallen tussen zijn voorpoten, niks zeggen, maar klikken en markeren mag.

Stap 4: Neem wat afstand van je hond. Leun wat terug in je stoel en maak hem duidelijk dat je niet met hem bezig bent of interactie wil. Beeld je in dat je een onzichtbare hond hebt, waar je geen contact mee kunt maken, niet tegen kunt praten, aaien aankijken enz. Erg belangrijk, want je wil je hond leren dat hij zichzelf leert kalmeren zonder jouw hulp. Belangrijk tijdens de oefening en bij het belonen is dat je hond niet op je snoepjes in je hand of in het voerzakje/bakje is gefocust maar op de mat/snuffelen en hoofd laag houdt. Zorg er wel voor dat je de snoepjes en brokjes snel kunt geven en niet telkens eerst in je voertasje e.d. moet rommelen, dus soms kan t handig zijn de snoepjes wel in de hand te houden, maar deze achter je rug te houden( beetje afhankelijk van drift en opwinding hond, deze moet laag zijn). Het zal na een paar keer snel beter gaan omdat je hond leert dat de snoepjes tussen zijn voorpoten belanden als hij kalm en rustig is.

 

Stap 5: Beloon de hond NIET als deze naar je kijkt.  Dus beloon de hond voor elk ander rustig gedrag, op de mat, snuffelen, wegkijken enz enz. Telkens dan weer een snoepje tussen zijn voorpoten leggen of laten vallen.

Stap 6: Beloon rustig en wacht op een zit of lig. Nu de hond snapt dat rustig wachten/gedrag hem iets oplevert, kun je beginnen om alleen nog maar te belonen als je hond zit of ligt. Laat hem zelf deze keuze maken (geen commando) tenslotte moet je hond zelf leren te ontspannen, niet als jij het hem vertelt. Pas het tempo en de snelheid van lekkers geven aan. Zodra je hond gaat zitten of nog beter liggen, dan leg je heel rustig een brokje tussen zijn voorpoten en herhaal dit elke paar seconden zolang hij rustig blijft zitten of liggen (optioneel: klik en markeer blijft gelden natuurlijk als je dat toepast). Als de hond ligt en gaat zitten of staan, dan stop je nu met belonen.

Stap 7: Varieer de interval van de beloningen en ga de sessie beëindigen. Nu je hond telkens op de mat ligt en al beetje bij beetje wat rustiger en kalmer wordt, kun je de frequentie vd beloningen gaan variëren. Leg weer een paar brokjes kort na elkaar tussen zijn voorpoten, dan weer langere tussenpauze enz. Leer je hond langere periodes te ontspannen terwijl hij zich afvraagt wanneer het volgende brokje komt, maar frustreer of ontmoedig m niet. Doe de oefening zolang je hond het leuk vindt en kalm en rustig is (5 a 10 min). Dan zeg je ”KLAAR NU” en draai je hoofd weg, en maak hem duidelijk dat de training voorbij is. Negeer je hond nog zolang tot je mat en alles hebt opgeruimd en doe de riem af, als je deze gebruikt hebt.. Het is belangrijk dat je hond begrijpt dat t eindigt als je “KLAAR NU” zegt en hij eigenlijk min of meer teleurgesteld is dat het al afgelopen is. Dit helpt ook je hond de volgende keer weer sneller en beter te focussen als je de mat hebt neergelegd. Probeer de volgende sessie weer binnen de 8 uur te doen.

Mocht je hond na een tijdje van trainen (na paar dagen of weken) toch eerder omhoogkomen en je boekt geen vooruitgang meer, draai je hoofd weg, negeer hem met je lichaamshouding en leg geen lekkers meer neer. Neem de tijd en laat je hond het uitvogelen waarom er geen lekkers meer tussen zijn voorpoten komt.

Stap 8: bouw het gedrag uit. Het volgende doel is je hond te laten rusten op bijv een heup, dat is een meer relaxte en ontspannende houding (of sommige honden gaan liggen met hun poten gestrekt naar achter, zoals bijv. Sjakie ons vlinderhondje, dat is ook prima). Nu ga je vooral deze houding van je hond (extra) belonen, door dan lekkers te geven (en eventueel te klikken). Hou dat aantal sessies vol en ga uiteindelijk alleen nog maar belonen voor deze nieuwe houding.

Stap 9: Beloon voor ontspannen signalen. Nu dat laatste goed gaat, kun je gaan belonen voor nog meer ontspannen en rustige, kalme signalen die je hond afgeeft. Bijv, rustig wegkijken van jou, zijn hoofd neerleggen op de mat enz. Dit doe je door heel langzaam de beloningen te gaan geven, met meer tussentijd ook en als je merkt dat je hond zijn hoofd neerlegt, dan de beloning heel snel te laten volgen of te klikken en markeren voor gewenst gedrag. Door zelf eens te geeuwen of diep en rustig in en uit te ademen help je je hond sneller te ontspannen. Je kunt de lat steeds hoger leggen door meer en meer tijd tussen de beloningen te hebben . Als je hond in deze posities kan liggen en ontspannen wordt het pas tijd de oefening uit te bouwen naar andere ruimtes of omgeving of iets van afleiding toe te voegen.

 

Stap 10: oefenen op nieuwe locaties. Begin opnieuw om de oefening op te bouwen in een andere ruimte van je huis, maar als t goed is kun je steeds sneller de stapjes doorlopen. Maar oefen telkens een aantal dagen in de nieuwe locaties voordat je verder gaat met andere plek weer. Leer je hond dat als jij ergens gaat zitten en hem negeert en hij ligt (en ontspant) leuke dingen voor hem gebeuren omdat er telkens een snoepje tussen zijn voorpoten wordt gelegd.

 

Stap 11: Voeg afleiding toe. Als je weet dat je hond de oefening overal in je huis kan, kun je naar de tuin gaan. Belangrijk is, hoe meer afleiding of je leuker of spannender je hond de nieuwe plek vindt, des te sneller geef je de brokjes in de eerste fasen van de oefening. Doorloop weer alle stappen een aantal dagen.

Stap 12: Oefen zonder mat of zonder riem/korte lijn. Als je hond de oefening en voor langere tijd kan, kun je ook af en toe eens gaan oefenen zonder mat of zonder zijn riem, mocht je deze gebruiken. Benut vooral eerst de natuurlijk momenten van je hond als hij ontspant zonder mat en doe de oefening op deze manier, qua belonen en markeren.

Stap 13: Oefen zonder mat en zelf staand. Als alles goed gaat kun je de oefening ook aan gaan leren, zonder mat en terwijl je staat, zodat je hond altijd leert zichzelf kalm te gedragen.Begin weer makkelijk, in huis en bouw het zo rustig en gestaag uit.

Naast de oefening "Relax op een mat", kun je ook verder met de oefening "Plaats en blijven" 

Veel succes
 

Kees van Sundert.

Erkend hondengedragstherapeut bij Dogcases &

professioneel hondenfotograaf bij Inspired by Bandhu Hondenfotografie